Poniższe ćwiczenia i zabawy mają na celu stymulowanie i wspomaganie prawidłowego rozwoju mowy małego dziecka.
- Ćwiczenia usprawniające narządy mowy (język, wargi, podniebienie miękkie)- wszystkie ćwiczenia wykonujemy z dzieckiem w formie zabawy , w wolnym tempie z twarzą zwróconą w kierunku dziecka:
- ćwiczenia warg:
- szerokie otwieranie i zamykanie buzi – zabawa „ziewający hipopotam”,
- nadymanie policzków- zabawa w nadmuchiwanie baloników,
- cmokanie – zabawa w posyłanie buziaków,
- parskanie wargami – zabawa w motor,
- wyraźne wymawianie samogłosek: aaa – zabawa w usypianie lalki , misia; uuu – zabawa w lecący samolot; eee – zabawa w naśladowanie płaczu dziecka; e-o – naśladowanie samochodu policyjnego; i-u – naśladowanie karetki pogotowia; e-u – naśladowanie straży pożarnej
- ćwiczenia języka:
- wysuwanie języka na brodę – zabawa „ zmęczony pies”
- oblizywanie językiem warg ( usta szeroko otwarte można je obsmarować miodem lub kremem czekoladowym) – zabawa „ głodny miś”
- wysuwanie języka do przodu i cofanie w głąb jamy ustnej – zabawa „ kukułka wylatuje z dziupli”
- układanie języka w kąciki ust – zabawa „ tykający zegar”
- oblizywanie językiem górnych zębów – zabawa „szczotka myje zęby”
- klaskanie językiem – zabawa w naśladowanie chodu konia
- Ćwiczenia oddechowe. Należy zwrócić uwagę dziecku na prawidłowy sposób oddychania : powietrze nabieramy nosem ,usta są zamknięte, a wydychamy ustami:
- wdech przez nos, wydech ustami,
- dmuchanie na kolorowe przedmioty zawieszone na nitkach,
- zdmuchiwanie wacików lub skrawków papieru z gładkiej powierzchni np. stołu,
- zabawa w wąchanie kwiatków ( wdech nosem , wydech ustami),
- przenoszenie za pomocą rureczki skrawków papieru,
- zdmuchiwanie płomienia zapalonej świecy dmuchanie na kolorowe kartki papieru trzymane przed ustami.
- Ćwiczenia i zabawy dźwiękonaśladowcze:
- naśladowanie odgłosów wydawanych przez zwierzęta, pojazdy, przedmioty z bliskiego otoczenia dziecka. Do zabawy należy użyć zabawek lub ilustracji przedstawiających przedmioty, zwierzęta. Polecenie: Pokazujemy dziecku zabawkę lub ilustrację np. kotka i mówimy: To jest kot – kot miauczy miau, miau, miau (następnie zachęcamy by dziecko próbowało powtórzyć tak jak robi kotek). To jest pies – pies szczeka hau,hau,hau. To jest krowa – krowa muczy mu,mu,mu. To jest kura – kura gdacze ko,ko,ko. To jest piłka – piłka skacze hop, hop,hop. To jest auto – auto jedzie bum,bum,bum. W ten sposób bawimy się z dzieckiem w naśladowanie odgłosów wydawanych przez różne przedmioty.
- wierszyki dźwiękonaśladowcze – czytamy dziecku wierszyki i zachęcamy by próbowało naśladować słyszane w wierszu odgłosy.
| Co kotek miał? Mały Jasio kotka Przy kominku spotkał Ukłonił się kapeluszem Porozmawiać z kotkiem muszę: – miał kotek siostrę? – miau – miał kotek pazurki ostre? – miau – miał kotek mamę i tatę? – Miau – Miał kotek na grzbiecie łatę? – Mia? I tak sobie przez godzinkę rozmawiali przed kominkiem. |
| Co słychać na wsi? Co słychać na wsi? Zależy gdzie, Na łące słychać: kle,kle! Na stawie: kwa,kwa! Na polu: kraaa! Przed kurnikiem:- kukuryku! – ko-ko-ko-ko-ko w kurniku Koło budy słychać : hau! Na progu: miau… A co słychać w domu, Nie powiem nikomu. |
| „Odgłosy” Jedzie pociąg- fu,fu,fu Trąbi trąbka- tru,tru,tru A bębenek – bum,bum,bum Na to żabki – kum,kum,kum Konik człapie – człap, człap, człap Woda z kranu – kap,kap,kap Mucha bzyczy – bzy,bzy,bzy A wąż syczy – sy,sy,sy Baran beczy – be,be,be A owieczki – me,me,me |
| (M. Kownacka), (W. Chotomska) |
Rozwijanie zasobu słownictwa biernego i czynnego u dziecka.
- Wskazujemy i nazywamy w obecności dziecka różne przedmioty z najbliższego otoczenia np. ubrania, zabawki, zwierzęta, pokarmy.
- Obdarzamy komentarzem słownym każdą czynność wykonywaną razem z dzieckiem i w obecności dziecka np.:
- w trakcie ubierania dziecka nazywamy części garderoby: bluzka, rajstopy, sukienka, spodnie, buty, pantofle, czapka, kurtka itp.,
- w trakcie kąpieli nazywamy części ciała np. myjemy nóżki, brzuszek, rączki, buzię, uszka itp. w trakcie pobytu z dzieckiem w kuchni nazywamy pokarmy oraz przedmioty używane podczas jedzenia np. „ biorę kubek, wlewam mleko, mleko jest smaczne, Ania będzie pić mleko itp.,
- w trakcie zabawy z dzieckiem nazywamy przedmioty którymi bawi się dziecko: np. bawimy się klockami, zbudujemy dom , dom będzie duży itp.,
- zachęcamy dziecko do nazywania przedmiotów i czynności z życia codziennego związanych z jedzeniem , zabawą, myciem, ubieraniem się,
- czytamy dziecku krótkie ilustrowane bajki a następnie zachęcamy dziecko do nazywania obrazków,
- oglądamy z dzieckiem zdjęcia rodzinne i zachęcamy do wskazywania i nazywania osób znajdujących się na zdjęciach oraz czynności wykonywanych przez dziecko,
- ćwiczenie rozumienia- zachęcanie dziecka do rozpoznawania i wskazywania części ciała przedmiotów, osób i czynności znanych dziecku z codziennego funkcjonowania np.:
pokaż gdzie jest …tata…….
podaj mamie …….buty……..
weź do rączki ……piłkę ……..
- rysujemy wspólnie z dzieckiem przedmioty znane z najbliższego otoczenia – rysując mówimy „ Teraz rysuję dom. Dom ma okna, drzwi, dach i komin” itp. Następnie zachęcamy dziecko do wskazywania i nazywania tego co zostało narysowane.
Uwaga: Wypowiedzi osób z najbliższego otoczenia powinny być poprawne językowo. Do dziecka należy mówić powoli i wyraźnie. Mówiąc budujemy krótkie zdania, używamy prostych i zrozumiałych dla dziecka zwrotów. Mówiąc do małego dziecka unikamy zdrobnień i mowy dziecięcej.
Opracowała:
Marzena Zaborowska – Kocioł- surdologopeda PPP w Chełmnie